ORUÇ VE RAMAZAN AYI İLE İLGİLİ KONULAR
R A M A Z A N A Y I V E O R U Ç
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمـَنِ الرَّحِيمِ
Bilindiği gibi ramazan ayı Allah’u Azze ve Celle’nin Müslümanlara ikram etmiş olduğu çok değerli bir aydır.
Rabbimiz kerim kitabında ramazan ayı için şöyle buyurmaktadır :
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ
“ Ramazan ayı öyle bir aydır ki, biz o ay da insanlara yol gösteren, hidayet veren, doğruyu ve yanlışı birbirinden ayırdeden Kur’anı indirmişizdir........”
BAKARA : 185.AY.
Bu ay, şeytanların zincire vurulduğu, Cennetin kapılarının açıldığı, Cehennemin kapılarının kapandığı, sevabın ve mağfiretin bol olduğu bereketli bir aydır…
( … Ebu Hureyre r.a dan.Resulullah s.a.v şöyle buyurmuştur : ” Ramazan ayının ilk gecesi olunca şeytanlar ve cinlerin azgınları zincire vurulur. Cehennemin kapıları kapatılır da hiç biri açılmaz. Cennetin kapıları açılır da hiç biri kapatılmaz. Ve bir nidacı :
- “ Ey hayır isteyen - hayır işlerine - yönel ve ey şer isteyen kimse sende kendine sahip ol. - çünkü bu ay’da - Allah tarafından ateşten azad edilenler olur “ diye nida eder. Bu nida ramazanın her gecesinde yapılır. )
İBNİ MACE :4.C.1642.N - TİRMİZİ :
( … Ebu Hureyre r.a dan.Resulullah s.a.v şöyle buyurdular : ” Ramazan girdiği vakit ; cennetin kapıları açılır, cehennemin kapıları kapatılır ve şeytanlar zincire vurulur “ )
BUHARİ : 4.C.1773.S - MÜSLİM : 3.C.1079.N
Dolayısiyle, senede bir sefer kapımızı çalan böyle değeri yüce bir aya erişen bir müslümanın bu aydan gafil olması, onu değerlendirememesi, - veya başka bir tabirle - bu ay’da kendisini affettirip kesesini dolduramaması büyük bir kayıp ve büyük bir gaflettir…
Değerli kardeşlerim! Elbetteki Ramazan ayı denildiği zaman,aklımıza ilk önce oruç gelir. Yani bu ay’da yapılması gereken ilk şey, üzerimize farz olan oruçu tutmaktır.
Öyleyse bu güzel ibadetin faziletini, onun tarifini, nasıl tutulması gerek-tiğini, şartlarının neler olduğunu ve onun bozulmasına vesile olan şeyler nelerdir ? bunları Allah resulü s.a.v’in örnek yaşantısından öğrenmeye çalışalım.
ORUÇ NEDİR ? : Oruç: İslamın tarif ettiği zaman içerisinde Allah’a ibadet niyetiyle yiğip içmekten,cinsi münasebetten vekavlu’z zur dediğimiz çirkin söz ve davranışlardan uzak durmak demektir.
ORUCUN FARZİYETİ
ORUÇ … Akıllı,buluğ çağına ermiş,mukim ve gücü yeten her müslümanın üzerine farzdır… Rabbimiz şöyle buyurmaktadır :
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ
“ Ey inananlar! Sizden öncekilere oruç farz kılındığı gibi size de farz kılındı. Umulur ki korunursunuz “
BAKARA : 183.AY.
( ... İbn Ömer r.a dan. Resulullah s.a.v şöyle buyurdu : “ İslam beş şey üzerine kurulmuştur : Allah’tan başka ilah olmadığına ve Muhammedin Allah’ın resulü olduğuna şehadet etmek, namaz kılmak, zekat vermek, hacc etmek ve ramazan orucunu tutmak “ )
BUHARİ :
( ... Enes İbn Malik r.a dan. Dedi ki : Resulullah s.a.v’e bir şey sormaktan nehyolunmuştuk.Bundan dolayı çöl ahalisinden akıllı bir kimsenin gelipte resulullah s.a.v’e soru sormasını ve bizim de bunu dinlememiz hoşumuza giderdi.Bir gün çöl ahalisinden biri geldi ve şöyle dedi :
- Ey Muhammed ! Elçin bize geldi ve seni Allah’ın resul olarak gönderdiğini bize haber verdi. Resulullah s.a.v :
- Doğru söylemiştir, buyurdular. Adam : ...............................................
- Elçin,her sene ramazan ayındaorucun üzerimize farz olduğunusöyledi ? Resulullah s.a.v :
- Doğru söylemiştir, buyurdular.......... )
MÜSLİM :
ORUCUN FAZİLETİ
ORUÇ … Günahların affedilmesi için bir sebep ve kötülüklerden koruyan güzel bir kalkandır.
( … Ebu Hureyre r.a dan. Resulullah s.a.v şöyle buyurdular : Her kim inanarak ve sevabını umarak ramazan orucunu tutarsa, o kimsenin geçmiş günahları mağfiret olur. )
BUHARİ :
( … Ebu Hureyre r.a dan.Resulullah s.a.v buyurdular ki : Beş vakit namaz, cumaya kadar Cuma, ramazana kadar ramazan, büyük günahlardan sakınıldığı müddetçe, aralarında işlenen günahlar için kefarettirler. )
MÜSLİM :
“ … Ebu Hureyre r.a dan. Resulullah s.a.v buyurdular ki : Ramazan girip çıktığı halde günahları affedilmemiş olan insanın burnu sürtülsün. Anne ve babasına veya bunlardan birine yetişip de onlar sayesinde cennete girmeyen kimsenin de burnu sürtülsün. Ben yanında zikredildiğim zaman bana salat okumayan kimsesinin de burnu sürtülsün ! ."
CAMİU’S SAĞİR :
( … Huzeyfe r.a dan. Dedi ki : Ben peygamber s.a.v’den işittim, buyurdular ki : İnsanın ehli, malı ve komşusu yüzünden uğrayacağı fitneye namaz kılması, oruç tutması,sadaka vermesi kefaret olur. )
BUHARİ :
ORUÇ … İnsanı cehennem ateşinden koruyan bir kalkandır.
( … Ebu Hureyre r.a dan. Resulullah s.a.v şöyle buyurdu :Oruç bir kalkandır.)
MÜSLİM :
( … Ebu Said el-Hudri r.a dan. Resulullah s.a.v buyurdular ki :Her hangi bir kul Allah rızası için bir gün oruç tutarsa, bu günün orucu sebebiyle Allah o kulun yüzünü ateşten yetmiş sonbahar uzaklaştırır. )
MÜSLİM :
( … Cabir r.a dan. Resulullah s.a.v buyurdular ki : Oruç, kulun ateşten korunmasını sağlayan bir kalkandır. )
AHMED – MÜSNED : - TABERANİ- KEBİR :
ORUÇ … Kıyamet günü şefaatçi olacaktır.
( … Abdullah İbn Ömer r.a dan. Resulullah s.a.v buyurdular ki :Oruç ve Kur’an kıyamet günü kula şefaat ederler. Oruç şöyle der : Ey rabbim ! gündüz bu kulu yemeden - içmeden - ve şehvetten men ettim. Ona şefaat etmem için izin ver. Kur’an da şöyle der : Bu kulunu gece uykudan men ettim, ona şefaat etmem için izin ver. Böylece her ikisi de şefaat ederler. )
AHMED : 2 . 174 - C.SAĞİR : 2.2546.N
ORUÇ … İnsanın cennete girmesine vesile olan en güzel amellerden birisidir.
( … Huzeyfe r.a dan. Resulullah s.a.v buyurdularki : Oruçlu iken ölen kimse cennete girer. )
C.SAĞİR :
( … Sehl b.Sa’d r.a dan.Resulullah s.a.v şöyle buyurdular : Cennette reyyan denilen bir kapı vardır. Bu kapıdan kıyamet gününde yalnız oruç tutanlar girer ; o kapıdan oruç tutanlardan başka hiç kimse giremez. O gün “ oruç tutanlar nerede ? ” denilir. Oruç tutanlar kalkarlar ve o kapıdan girerler. Onlar girdiği zaman kapı kapatılır, artık bu kapıdan hiç kimse giremez. )
BUHARİ :
ORUÇ … Şehevi arzu ve isteklere karşı bir siperdir.
( … Abdullah İbn Mes’ud r.a dan. Dedi ki : Bizler peygamber s.a.v’in beraberinde bulunuyorduk. Peygamber s.a.v buyurdular ki :Kim evlenmeye güç yetirirse evlensin. Çünkü evlenmek,gözü haramdan en çok koruyan ferci de en sağlam muhafaza edendir. Kimin evlenmeye gücü yetmezse oruç tutsun. Çünkü oruç, oruçlu için şehvet kırıcıdır. )
BUHARİ :
Şüphesiz ki orucun daha bir çok faydaları vardır. Biz birkaç örnekle yetinerek bundan sonraki sayfalarımızda da bu ibadetin ahkamından bahsedelim. Yani oruca ne zaman başlanır, nasıl tutulur, oruçlunun dikkat etmesi gereken şeyler nelerdir, orucu neler bozar ve oruçluya mubah olan şeyler nelerdir, bunları delilleri ile beraber zikretmeye çalışalım.
ORUÇ AYI RAMAZAN AYI’DIR
Oruç, bilindiği gibi şaban ayından sonra gelen ramazanhilalinin görülmesiyle başlar… Rabbimiz kerim kitabında şöyle buyurmaktadır :
فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ ……….
“ …… O halde kim - ramazan - ayına erişirse oruç tutsun …… )
BAKARA : 185.AY.
( … İbni Ömer r.a dan. Resulullah s.a.v ramazanı zikretti ve şöyle buyurdular : Hilali görmedikce oruca başlamayınız. Ve yine hilali görmedikçe de iftar etmeyiniz.Eğer hilal size karşı bulutla örtülürse, o zaman takdir yapınız. Yani, şaban ayını otuza tamamlayınız. )
BUHARİ :
( … Ebu Hureyre r.a dan.Resulullah s.a.v şöyle buyurdular : Ramazan hilalini gördüğünüz vakit oruç tutunuz. Şevval hilalini gördüğünüz vakitte iftar ediniz. Eğer hilal görülmez ise, şaban ayını otuza tamamlayın. )
BUHARİ :
( … Abdullah b. Ebi Kays r.a’dan rivayet edildiğine göre şöyle demiştir : Aişe r.a nın şöyle dediğini işittim : Resulullah s.a.v başka ayların günlerini sayma tekellüfünde bulunmadığı halde, şaban ayının günlareni sayma tekellüfünde bulunmuştu. Sonra ramazan hilalini görünce oruç tutardı, eğer hilal gizli kalırsa şabanı otuza tamamlar, sonra oruç tutardı. )
EBU DAVUD :
RAMAZANI KARŞILAMA ORUCU YASAKTIR
Toplum arasında yapılan yanlışlıkladan birisi de,ramazanı karşılama orucudur. Halbuki Allah resulü s.a.v bunu yasaklamıştır.
( … Ebu Hureyre r.a dan. Resulullah s.a.v şöyle buyurdular: Sizden hiç kimse, bir veya iki gün oruç tutarak ramazanın önüne geçmesin ..…… )
BUHARİ :
ŞEK GÜNÜN DE ORUÇ TUTMAK HARAMDIR
ŞEK GÜNÜ DEMEK : Şaban ayının otuzuncu günüdür. Ramazan hilali görülmez ise, Ramazandan mıdır ? yoksa Şabandan mıdır ? diye şüphe edildiği için bu güne şek günü denilmiştir.
( … Sıla İbni Züfer’den rivayet edilmiştir ; dedi ki : Ammar b.Yasir’in yanında idik ; kızartılmış bir koyun getirdi ve “ yiyin “ dedi. Cemaatten biri, ” ben oruçluyum “ diyerek kenara çekildi. Bunun üzerine Ammar dedi ki: Şek gününde oruç tutan, muhakkak ki Ebu’l Kasım’a isyan etmiştir. )
TİRMİZİ :
BİR VEYA BİRDEN FAZLA KİMSELERİN ŞAHİTLİĞİ İLE ORUCA BAŞLAMA
Müslümanlardan ister bir kişi, isterse birden fazla kişiler hilali gördüklerine şahitlik ettiklerinde, oruca başlanır.
( … İbni Ömer r.a’dan. Şöyle dedi : İnsanlar ayı görmek için toplandılar. Resulullah s.a.v’e ayı gördüğümü haber verdim. Bunun üzerine kendisi oruca başladı, insanların da oruç tutmalarını emretti. )
EBU DAVUD :
( … Abdurrahman b.Zeyd b. El-Hattab r.a’dan. Resulullah s.a.v şöyle buyurdular : “ …….. İki Müslüman ramazan hilalini gördüklerine şahitlik ederlerse oruç ve bayram yapın “ )
NESEİ :
BAŞKA BELDEDEN HİLALİ GÖRENLERİN ŞAHİTLİĞİ İLE ORUCA BAŞLAMA
( … Resulullah s.a.v’in ashabından bir kimse şöyle buyurdu : Ramazanın son gü-nünde insanlar ihtilafa düştüler.İki bedevi geldi,dünkü günün akşamı ayı gör-düklerine yemin ettiler.Bunun üzerine resulullah s.a.v insanlara oruçlarını bozmalarını emretti…… )
EBU DAVUD :
( … Ebu Umeyr b. Enes b.Malik r.a dan. Dedi ki : Resulullah s.a.v’in ensardan olan sahabilerinden amcalarım, bana hadis anlatarak dediler ki: Şevval ayının hilali, havanın bulutlu olması nedeniyle görülmedi. Bu sebeple - ramazanın otuzuncu günü - oruçlu olarak sabahladık. O gün akşama doğru bir cemaat gelerek : Dün hilali gördüklerine Peygamber s.a.v’in yanında şahitlik ettiler. Bunun üzerine resulullah s.a.v sahabilere oruçlarını bozmalarını ve yarın bayram namazına çıkmalarını emretti. )
İBNİ MACE :
Bu hadislerden anlaşıldığı gibi ; ister ramazan orucuna başlamak için, isterse bayram yapmak için - eğer hava bulutlu olupta hilal görülmez ise - başka beldelerden gelen kimselerin şahitliği ile oruç tutulup bayram yapılabilir. Çünkü, rivayetlerde görüldüğü gibi, Medine’de insanlar havanın bulutlu olması nedeniyle oruca devam etmişlerdir. Ama ne zaman ki başka bir beldeden gelen kimseler hilali gördüklerine şahitlik ettiler, işte o zaman Allah resulü s.a.v insanlara oruçlarını derhal bozmalarını ve bayram yapmalarını emretmiştir.
ORUCA NİYET VE BAŞLAMA ZAMANI
Farz olan oruçlarda şafak sökmeden niyet etmek farzdır. Allah resulü s.a.v bir hadisi şeriflerinde şöyle buyurmaktadır :
“ Fecirden önce oruca niyetlenmeyenin orucu yoktur “
EBU DAVUD :
Diğer bir rivayette ise şöyle buyrulmaktadır : “ Oruca geceden niyetlenmeyen kimsenin orucu yoktur “
NESEİ :
Oruç,fecri sadık’tan başlayıp güneşin batışına kadardır. Allah’u Azze ve Celle kerim kitabında şöyle buyurmaktadır :
وَكُلُواْ وَاشْرَبُواْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّواْ الصِّيَامَ إِلَى الَّليْلِ
“ .......... Fecrin beyaz ipliği siyah ipliğinden ayırdedilinceye kadar yiyin ve için, sonra geceye kadar orucu tamamlayın ........... “
BAKARA : 187.AY.
Fecir ; Fecri kazib, Fecri sadık diye iki türlüdür.
Fecri kazib : Yani, yalancı fecir. Bu fecir de sabah namazının vakti girmiş olmaz. Oruç tutacak olan bir kimsenin bu vakitte yemesi, içmesi ve cinsi münasebette bulunması haram değildir. Bu fecrin alameti ; ufukta dimdik duran, kurt kuyruğu şeklindeki uzun bir aydınlıktır.
Fecri sadık : Bu vakit, ufuk boyunca dağların ve tepelerin üzerinde yaygın bir beyazlığın bulunduğu vakittir. Bu vakitte sabah namazının vakti girmiş olur ki, artık yiğilip içilmez.
( ... Semure b.Cündüb bir hutbesinde şöyle dedi : Resulullah s.a.v buyurdular ki : Sizi seher yemeğinden Bilal’in ezanı ve etrafa yayılmadıkça ufuktaki şöyle - dikine - beyazlık alakoymasın. )
MÜSLİM :
( ... Abdullah İbn Mes’ud r.a’dan. Resulullah s.a.v şöyle buyurdular: Sizden birinizi sahur yemeyinden Bilal’in ezanı sakın alakoymasın. ilal o saatte ezan okur ki, teheccüd kılanınız istirahata dönsün, yuyanlarınız da uyansın. Fecir - yahut sabahın - zahir oluşu böyle değildir, taki böyle oluncaya kadar fecir olmaz.
BUHARİ :
( ... Kays b.Talk’ın babasından rivayet ettiğine göre Resulullah s.a.v şöyle buyurmuşlardır : Yiğiniz, içiniz, yukarı yükselerek parlayan - yalancı fecr - sizi yiyip içmekten sakın menetmesin.Ta ki, ufukta kırmızılık enine yayılana kadar. )
TİRMİZİ :
SAHUR YEMEĞİ VE ONA TEŞVİK
Oruç tutacak olan kimse,sahur yemeği ile gündüze hazırlanması gerekir. Allah resulü s.a.v’in sahur yemeği ile alakalı bir çok teşvik edici sözleri mevcuttur. İşte bunlardan bazıları :
( ... Amr İbn As r.a’dan.Resulullah s.a.v buyurdular ki : Bizim orucumuz ile ehli kitabın orucu arasındaki fark, sahur yemeğidir. )
MÜSLİM :
( ... Enes r.a’dan. Resulullah s.a.v şöyle buyurdular : Sahur yemeği yiğiniz. Çünkü sahur yemeğinde bereket vardır. )
MÜSLİM :
( ... Abdullah b. El-Haris,bir sahabeden şöyle naklediyor :Nebi s.a.v’in yanına girdim.O sahur yemeği yiyordu. Ve bana şöyle buyurdu : Sahur, Allah’ın size ihsan ettiği bir berekettir.Onu terketmeyiniz. )
NESEİ :
( ... Resulullah s.a.v yine şöyle buyurdular : Sahur bereket yemeğidir, biriniz bir şey bulamayıp bir yudum su içse bile onu terketmeyiniz. Çünkü sahur yemeği yiyenlere melekler dua eder, Allah c.c da mağfiret eder. )
AHMED. MÜSNED :
( ... Ebu Hureyre r.a’dan. Resulullah s.a.v şöyle buyurdular: Hurma, mü’minin en güzel sahur yemeğidir. )
EBU DAVUD :
SAHUR YEMEĞİNİN SON VAKTİ
Sahur yemeği,sabah namazı için okunan ezandan 15-20 dakika öncesine kadar yenilebilir.
( ... Enes b. Malik’ten ; O da Zeyd b.Sabit’ten. Zeyd b. Sabit şöyle demiştir : Biz peygamber s.a.v in beraberinde sahur yemeği yedik.Sonra peygamber .s.a.v sabah namazına kalktı. Enes dedi ki: Ben de Zeyd’e :
-
- Elli Ayet okunacak vakit kadar,diye cevap verdi. )
BUHARİ :
قال رسول اللّه صلى اللّه عليه وسلم: " إذا سمع أحدكم النداء والإِناء على يده فلا يضعه حتى يقضي حاجته منه ".
( …. Ebu Hureyre r.a dan. Resulullah s.a.v şöyle buyurdular: Sizden biriniz elinde bardağı olduğu halde - sabah- ezanını işittiğinde ondaki ihtiyacını bitirmeden yere koymasın. )
EBU DAVUD :
MÜSLÜMAN BÜTÜN AZALARI İLE ORUÇ TUTMALIDIR
Şuurlu bir Müslüman bütün azaları ile oruç tutmalıdır.Yemeği, içmeği ve cinsi münasebeti terk ettiği gibi, bütün çirkin söz ve davranışları da terk etmelidir.
Oruç tutan bir Müslüman her şeyden önce dilini yalan, iftira, gıybet, dedikodu ve boş şeylerden uzak tuttuğu gibi, elini harama uzatmaktan, ayağını haram yollardan da uzak tutması gerekir. Ve yine oruçlu bir Müslüman, gözünü harama bakmaktan, kulaklarını da haram seslerden uzak tutması gerekir.
( … Ebu Hureyre r.a’dan. Resulullah s.a.v şöyle buyurdular: Kavlu’z Zur’u - yani, yalan söz ve ameli - terk etmeyenin yeme ve içmesini terk etmesine Allah’u Tealanın ihtiyaci yoktur. )
BUHARİ :
( … Ebu Hureyre r.a dan. Resulullah s.a.v buyurdular ki : … Her hangi biriniz oruç tuttuğu zaman, artık o kimse kötü söz ve fiillerde bulunmasın. Düşmanlık - veya bağırıp çağırma da - yapmasın …… )
BUHARİ :
( … Ebu Hureyre r.a dan. Resulullah s.a.v buyurdular ki : Oruç bir kalkandır, sizden biriniz oruçlu olduğu vakit, çirkin sözler söylemesin, cahillik etmesin. Eğer bir kimse onunla vuruşur veya ona söverse ben oruçluyum, ben oruçluyum desin. )
MÜSLİM :
( … Ebu Hureyre r.a dan. Resulullah s.a.v şöyle buyurdular: Oruç, sadece yememek ve içmemek değildir. Bununla beraber oruç, hayırsız ve fahiş sözden de oruç tutmaktır. Biri sana sövdüğü veya cahilce davrandığı zaman, “ ben oruçluyum,ben oruçluyum ” de. )
İBNİ HUZEYME :
Zikri geçen bu hadisi şeriflerden anlaşıldığı gibi, oruç tutmak demek sadece yemeği ve içmeyi terk etmek demek değildir.
Oruç tutmak demek ; yemeden içmeden uzak durmak olduğu gibi… cinsi münasebetten … yalandan … gıybetten … harama bakmaktan … Harama el uzatmaktan … harama yürümekten … kavgadan gürültüden ve bütün hayasız, edebsiz söz ve davranışlardan da uzak durmak demektir.
Eğer bir Müslüman hem oruç tutup hem de azalarından bu gibi çirkin söz ve tavırlar sudur ederse, Allah korusun, Resulullah s.a.v’in şu ifadelerinde buyurduğu gibi boşuna aç ve susuz kalanlardan oluruz.
( … Ebu Hureyre r.a dan. Resulullah s.a.v buyurdular ki : Nice oruç tutan kimseler vardır ki, bu oruçlarından kendilerine aç kalmaktan başka bir şey yoktur. Ve yine nice gece kalkıp namaz kılanlar vardır ki, bu namazlarından kendilerine uykusuzluktan başka bir şey yoktur. )
İBNİ MACE :
ORUCU BOZAN ŞEYLER
KASITLI YEMEK VE İÇMEK : Bilinçli bir şekilde yemek ve içmek orucu bozar. Ama unutarak, hata ile yiğip içenin orucu bozulmaz. Bu kimseye kaza veya kefarette gerekmez.
( … Ebu Hureyre r.a dan.Resulullah s.a.v şöyle buyurdular : Oruçlu kimse oruçlu olduğunu unutup da yediği ve içtiği zaman, orucunu - bozmayıp - tamamlasın. Çünkü o oruçluya ancak Allah yedirmiş ve içirmiştir. )
BUHARİ :
( … Ebu Hureyre r.a dan. Resulullah s.a.v’e bir adam geldi ve : Ya rasulallah ben oruçlu olduğum halde unutarak yedim ve içtim, dedi. Resulullah s.a.v :
- Seni Allah doyurdu ve Allah suladı, buyurdu. )
EBU DAVUD :
( … Ebu Hureyre r.a dan. Resulullah s.a.v şöyle buyurdular: Ramazanda unutarak orucunu yiyen kimseye kaza da yoktur, kefaret de yoktur. )
İBNİ HİBBAN :
CİNSEL İLİŞKİ : Oruç tutan bir mükellefin cinsel ilişkide bulunması orucu bozar. Bu duruma düşen bir kimse,orucunu kaza edeceği gibi, gücü nisbetinde de kefaret ödemesi gerekir.
( … Ebu Hureyre r.a dan.O şöyle demiştir : Bizler peygamberin yanında oturmuş bulunduğumuz sırada o na bir kimse geldi de :
- Ya Rasulallah helak oldum ! dedi. Resulullah s.a.v ona :
- Sana ne oldu ki ? diye sordu. O kimse :
- Oruçlu olduğum halde kadınımın üzerine düştüm,dedi.Resulullah s.a.v :
- Hürriyete kavuşturacağın bir köle bulabilir misin ? buyurdu.O zat :
- Hayır bulamam,dedi.Resulullah s.a.v :
- Öyle ise iki ay üst üste oruç tutmaya gücün yeter mi?diye sordu. O zat :
- Hayır buna güç yetiremem,dedi.Resulullah s.a.v :
- Altmış yoksulu doyurmak yolunu bulabilir misin ?buyurdu.O zat :
- Hayır bulamam,dedi.
Ebu Hureyre dedi ki : Peygamber bir süre bekledi.Bizler de bu bekleyiş üzerinde iken Peygamber’e içinde hurma dolu bir arak getirildi. Arak mıkteldemektir. Peygamber s.a.v :
- O meseleyi soran kimse nerededir ? Buyurdu. O zat :
- Benim - buradayım diye ayağa kalktı -. Peygamber s.a.v :
- Bu hurmayı al da fakirlare sadaka et, buyurdu. O adam :
- Bu hurmaları benden daha fakir olana mı vereceğim,ya rasulallah ? Allah’a yemin ederim ki,Medine’nin iki kara taşlığı arasında benim ev halkımdan daha fakir bir ev halkı yoktur,dedi.
- Ravi: İki labe ile,iki kara taşlığı kasdediyor,demiştir.
Bu sözü üzerine peygamber,azı dişleri görününceye kadar güldü.Sonra da o zata :
- Haydi bu hurmayı al da ailene yedir, buyurdu. )
BUHARİ :
( … Ebu Hureyre r.a dan.O şöyle dedi : Bir adam geldi.Ramazan’da orucunu bozmuştu. Resulullah s.a.v bir zenbil getirdi,onun içinde beş sa’ hurma vardı.O kimseye dedi ki :
- Onu sen ye ve aile fertlerine de yedir, bir gün oruç tut ve Allah’a istiğfar et. )
EBU DAVUD :
( … İbni Müseyyeb şöyle dedi :Bir adam nebi s.a.v’e geldi ve : Ben orucumu bozdum, dedi. Nebi s.a.v ona : Sadaka ver, Allah’a istiğfar et ve onun yerine bir gün oruç tut,dedi. )
İBNİ EBİ ŞEYBE : 2.515-1 - ALBANİ-EL- İRVA : 4.92.N
Bu delillerden anlaşıldığı gibi ramazan’da bilinçli bir şekilde orucunu bozan bir kimse, gününe gün oruç tutacağı gibi, kefaret olarak da hadisler de zikredildiği şekilde - Ya iki ay üst üste oruç tutma … Ya köle azad etme … Ya altmış fakiri doyurma … Ya da bir şeyler tasadduk etme … gibi, gücü hangisine yetiyor ise onu kefaret olarak yerine getirmesi gerekir. Bunlardan hiç birine gücü yetmeyen ise, Allah’a istiğfar etmesi gerekir.
Ama şuurlu bir müslümanın şunu da asla unutmaması gerekir ki ; Ramazan’da terk edilen bir orucun yerini, sene boyu oruç tutmak doldurmaz.
( … Ebu Hureyre r.a dan.Resulullah s.a.v şöyle buyurdular : Bir kimse Allah’ın verdiği ruhsatlar haricinde Ramazandan bir günü yerse, bir sene oruç tutsa onun yerini tutmaz. )
BUHARİ : 4 . C. 1802 .S - EBU DAVUD :
HAYZ VE NİFAS : Oruçlu bir kadının hayz ve nifas hali orucu bozar.Bu durum-daki bir kadın,namazı da orucu da terk eder. Ama sonra namazını değil orucunu kaza eder.
( … Ebu Said el-Hudri r.a’dan. Resulullah s.a.v : … kadın hayız gördüğü zaman namaz da kılmaz oruç ta tutmaz … )
BUHARİ :
( … Aişe r.a dan. Şöyle demiştir :Biz, peygamber s.a.v’in yanında iken ramazan da adet görürdük. Temizlendikten sonra bize orucu kaza etmemizi emrederdi. )
İBNİ MACE :
İSTEYEREK KUSMAK : Oruçlu bir kimsenin isteyerek kusması da orucu bozar. Ama irade dışı kusma orucu bozmaz.
قال رسول اللّه صلى اللّه عليه وسلم: "من ذرعه قيءٌ وهو صائم فليس عليه قضاءٌ، وإن استقاء فليقض
( … Ebu Hureyre r.a dan.Resulullah s.a.v şöyle buyurdu : Kim elinde olmadan kusarsa orucu bozulmaz. Kim kusmaya kendini zorlayarak kusarsa orucunu kaza etsin. )
EBU DAVUD :
ORUÇLU İÇİN MUBAH OLAN ŞEYLER
MİSVAK KULLANMAK : Oruçlu bir kimsenin misvak kullanmasında bir sakınca yoktur.
( … Ebu Hureyre r.a dan. Resulullah s.a.v şöyle buyurdular: Ümmetime meşakkat vermeyeceğini bilseydim, her abdest alışlarında onlara misvak kullanmalarını emrederdim. )
MÜSLİM :
Buhari r.h der ki : Resulullah s.a.v bu hadisinde oruçluyu oruçsuzdan ayırmamıştır.
( … Amr b.Rabia’dan. O şöyle demiştir : Ben peygamber s.a.v’i oruçlu olduğu halde misvakla dişlerini temizlerken sayamıyacağım kadar çok gördüm. )
TALİK OLARAK BUHARİ :
KUCAKLAŞMAK VE ÖPMEK : Oruçlu bir kimsenin kucaklayıp öpmesinde de oruç bozulmaz.Yalnız tedbir açısından- özellikle gençlerin - bu gibi hallerden uzak durmaları tavsiye edilmiştir.
( … Hakim İbni İkal dedi ki :Ben Aişe’ye : Ey mü’minlerin annesi ! Ben oruçlu iken bana kadınımın hangi uzvu haram olur ? Dedim. Aişe r.a : Ferci, diye cevap verdi. )
TALİK …. BUHARİ :
( … Aişe r.a şöyle demiştir : Peygamber s.a.v oruçlu iken öper ve sarılıp derisini kadının derisine dokundururdu. O, sizin içinizde nefsine en fazla hakim olanınızdı.)
BUHARİ :
( … Aişe r.a : Resulullah s.a.v oruçlu iken kadınlarının bazısını muhakkak öperdi, demiş ; sonra da gülmüştür. )
BUHARİ :
( … Ebu Hureyre r.a’dan. Bir adam Resulullah s.a.v’e oruçlunun mubaşeretinden sordu. Ona ruhsat verdi.Ona başka birisi geldi - aynı şeyi sordu - onu men etti.
O zaman, kendisine ruhsat verdiği kimse ihtiyardı, men ettiği kimse ise gençti. )
EBU DAVUD :
YEMEKLERİN TADINI KONTROL ETMEK :Yemek pişirenlerin, gırtlağa gitmemesi şartıyla yemeklerin tadını tuzunu kontrol etmeleri de orucu bozbaz.
( … İbni Abbas r.a dan.O şöyle demiştir : Oruçlu bir kimsenin, boğazına gitmediği sürece sirke veya bu gibi şeylerin tadına bakmasında bir beis yoktur. )
TALİK … BUHARİ :
Delilleri ile beraber zikrettiğimiz bu hususların yanı sıra ; yine oruçlu bir kimsenin … diş çektirmesinde … irade dışı ihtilam olmasında … İğne vurulmasında … Yıkanmasında … Saç kesmesinde … Tırnak kesmesinde Sürme çekmesinde bir sakınca yoktur.
Aslında kaide olarak ; orucu bozan şeyler zikredilir, bozmayanlar değil. Benim bu hususları zikretmemdeki sebep ise, toplumumuzda - her hangi bir delile dayanmadan - bu gibi şeylerin orucu bozduğuna dair söylenen sözlerdir.
RAMAZANDA RUHSAT VERİLEN KİMSELER
HASTA İÇİN RUHSAT : Ramazan da hasta olan bir kimseye oruç tutmama ruhsatı verilmiştir. Hastalığı geçici olan kimseler, tutamadığı günleri sağlığına kavuştuğunda kaza ederler. Şayet hastalık müzmin bir hastalık ise, - yani geçici olmayan bir hastalık ise - tutamadığı gün sayısınca fakirlere fidye verir.
Rabbimiz kerim kitabında şöyle buyurmaktadır :
فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَن كَانَ مَرِيضاً أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلاَ يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ…………..
“ …… Sizden kim o ay’a erişirse oruç tutsun. Kim hasta olur, yahut seferde bulunursa tutamadığı günler sayısınca başka günlerde oruç tutsun. Allah sizin için kolaylık ister, güçlük istemez …………. “
BAKARA : 185.AY.
“ …………. Oruca dayanamayanlar ise bir fakir doyumu fidye vermeleri gerekir ………… “
BAKARA : 184.AY.
YAŞLI İÇİN RUHSAT : İslam, oruç tutmaya gücü yetmeyen yaşlılara da oruç tutmama ruhsatı vermiştir.Yalnız bu kimseler de tutamadığı gün sayısınca bir fakiri doyuracak miktarda fidye vermeleri gerekir.
“ ……… Oruca dayanamayanlar ise bir fakir doyumu fidye vermeleri gerekir ………… “
BAKARA : 184.AY.
“ Hafız ebu Yala’nın müsnedinde zikredildiğine göre ;Enes İbn Malik r.a oruç tutmaya güç yetiremedi. Bir çanak tirit yaptı ve otuz miskini çağırarak onlara - fidye olarak - yedirdi. “
İBNİ KESİR :
“ … İbni Abbas r.a dan :Resulullah s.a.v : Çok yaşlı ihtiyara iftar izni verilmiştir. O, her gün için bir fakir doyurur. Daha sonra kaza etmesi de gerekmez. “
HAKİM :
HAMİLE VE EMZİKLİ KADIN İÇİN RUHSAT : Gerek hamilelik dönemlerinde ve gerekse bebeklerini emzirme dönemlerinde kadına oruç tutmama ruhsatı verilmiştir. Bu durumdan dolayı tutamadığı günler sayısınca başka gün tutarlar.
( … Enes İbni Malik r.a.dan. Resulullah s.a.v şöyle buyurdular: Sıhhatine zarar gelmesinden korkan hamile kadın ile çocuğuna zarar gelmesinden korkan emzikli kadının oruç tutmama izni vardır.
TABERANİ.M.EVSAT : 3510. N - M. SAĞİR :
“ … Sizden ramazan ayını idrâk edenler onda oruç tutsun…. “Ayetinin tefsiri hakkında İbn Abbâs şöyle der : Hâmile ve emziren kadın korkar ise, oruçlarını bozar ve her gün için bir fakir doyururlar. “
BEYHAKİ : 2 / 230
“ … Nafi dedi ki : İbni Ömer’in Kureyşlilerden bir kişinin nikahı altında bir kızı vardı. Bu kızı hamile idi. Ramazan ayında oldukça susadı. İbni Ömer kendisine orucunu açmasını ve her bir gün için bir yoksula yemek yedirmesini emretti. “
El- Albani : İrvau Ğalil : IV / 19 Taberi’ye nisbet etmiş 2758 ve senedinin Müslimin şartına şartına göredir demiştir.
Başka bir rivâyette İbn Ömer şöyle der : “ Hâmile ve emziren kadın iftar eder, kazâ etmez . “
DARE KUTNİ : 1 / 207
YOLCU İÇİN RUHSAT : Seferde olan bir kimseye de oruç tutmama ruhsatı verilmiştir. Bu kimse de tutamadığı günler sayısınca başka günler tutar.
“ …… Sizden kim o ay’a erişirse oruç tutsun. Kim ………… seferde bulunursa tutamadığı günler sayısınca başka günlerde oruç tutsun. Allah sizin için kolaylık ister, güçlük istemez …………. “
BAKARA : 185.AY.
( … Aişe r.a şöyle dedi : Hazma b.Amr el-Eslemi, Peygamber s.a.v’e : Seferde oruç tutabilir miyim ? dedi. - o,çok oruç tutan birisiydi - Resulullah s.a.v ona : İstersen oruç tut, istersen ye,buyurdular. )
BUHARİ : 4.C.1811. S - MÜSLİM : 3.C.1121.N
( …. İbni Abbas r.a dan. Dedi ki : Resulullah s.a.v Medineden Mekke ye doğru yola çıktı.Usfan’a ulaşıncaya kadar yolda oruç tuttu. Sonra biraz su istedi.İnsan-ların onu görmesi için suyu eliyle iyice yukarı kaldırdı ve orucunu açtı.İbni Abbas devamla dedi ki : Resulullah s.a.v seferde bazen oruç tutmuştur bazende tutmamıştır. Sahabelerden de isteyen seferde oruç tutar, isteyen tutmazdı. )
BUHARİ : 4.C.1815.S - MÜSLİM : 3.C.1113.N
ORUÇLUNUN İFTAR VAKTİ
Buraya kadar anlatmaya çalıştığımız çizgide oruç tutanların ilk sevinci, elbetteki iftar sevincidir. Çünkü Allah resulü s.a.v bir hadisi şeriflerinde şöyle buyurur
“ …….. Oruçlunun iki sevinci vardır. Bunlardan ilki iftar ettiği zaman ki sevinci, diğeri ise Rabbiyle karşılaştığı zaman ki sevincidir. “
BUHARİ :
İftara acele etmek, Allah resulü’nün sünnetindendir. Bundan dolayıdır ki oruçlu bir Müslüman iftar anı gelir gelmez orucunu bozmalıdır.
( … Sehl İbni Sa’d r.a dan.Resulullah s.a.v buyurdular ki: İnsanlar iftar için acele ettikleri müddetçe hayır üzeredirler. Onun için iftara acele edin. Çünkü Yahudi ve Hıristiyanlar geciktirirler. )
BUHARİ :
( …. Resulullah s.a.v buyurdular ki: Ümmetim iftarlarında yıldızların çıkmasını beklemedikçe benim sünnetim üzeredirler. )
İBNİ HİBBAN :
Şuurlu bir müslüman iftar hususunda dikkatli olacağı gibi, o anı değerlen-dirmede de uyanık davranmalıdır. Çünkü oruçlunun iftar anındaki duası,icabet edilen bir dua’dır.
( … Ebu Hureyre r.a.dan.Resulullah s.a.v buyurdular ki : Üç sınıf insan vardır ki duası Allah katında reddolunmaz: “……….. İftar edinceye kadar oruçlunun duası. Mazlumun duası ……… )
İBNİ MACE : 5.C.1752.N - S. SAHİHA : 1797.N
GÜNEŞ BATINCA İFTAR EDİLİR
( … Ömer r.a şöyle demiştir : Resulullah s.a.v şöyle buyurdu : “ …… Güneş battığı zaman oruç tutan orucunu açar. )
BUHARİ :
Oruçlu, her işte olduğu gibi yemeğe de besmele ile başlar ve yemeğini namazdan önce acele etmeden yer.Yemekten sonra ise şu duayı yapar :
ذهب الظّمأ وابتلَّتِ العروق وثبت الأجر إن شاء اللّه
( … İbni Ömer r.a şöyle demiştir :Resulullah s.a.v orocunu açtığı zaman şöyle derdi : “ Zehebe’z zamau , vebtelleti’l urug ,ve sebete’l ecru inşaallah “Susuzluk giti, damaklar ıslandı ve ecir de sabit oldu inşaallah. )
EBU DAVUD :
Eğer oruçlu kimse başkalarının evinde iftar ederse, ev sahibi için şu duayı eder :
أفطر عندكم الصائمون، وأكل طعامكم الأبرار، وصلت عليكم الملائكة
( … Abdullah İbni Zübeyr şöyle dedi : Resulullah s.a.v Sa’d bin Muaz’ın yanında iftar etti.Sonra şöyle dua etti : “ Eftara indekumu’s saimun, ve ekele taamukumul ebrar,ve sallat aleykumul melaikeh “
Yanınızda oruçlular iftar etsin, yemeğinizi Salih kimseler yesin ve melekler de duacınız olsun. )
İBNİ MACE :
TERAVİH NAMAZI
Allah’a hamd olsun orucu tuttuk, iftarımızı da ettik. Hadiste zikredildiği gibi, inşaallah ecir de sabit olmuştur. Şimdi ise bu ayın gecelerinde müslümana başka ecir kazandıran bir ibadetten bahsedeceğiz,o da teravih namazı.
Teravih namazı, sünneti seniyede zikredildiği gibi ramazan gecelerinde yatsı namazından sonra kılınan namazın adıdır.Ve sekiz rekattır.
( … Ebu Hureyre r.a dan. Resulullah s.a.v buyurdular ki : “ ……… Farz olan namazlardan sonra en faziletli namaz geceleyin kılınan namazdır. )
MÜSLİM :
( … Ebu Hureyre r.a dan.O şöyle dedi : Ben Resulullah s.a.v den işittim, ramazan için şöyle buyuruyordu : İnanarak ve sevabını umarak ramazan da – oruç ve namaz - ibadetini yerine getiren kimsenin geçmiş günahları mağfiret olunur. )
BUHARİ :
( … Ebu Hureyre r.a dan.Resulullah s.a.v kesin emir vermeksizin ramazanda teravih namazına teşvik ederek buyurdular ki : Kim inanarak ve sevabını umarak ramazanı ihya ederse geçmiş günahları affolunur. )
MUVATTA :
( … Ebu Seleme, Aişe’ye : Resulullah’ın ramazandaki gece namazı nasıl idi ? Diye sordu. Aişeşöyle dedi : Resulullah ne ramazanda, ne de ramazandan başka gecelerde on bir rekattan fazla kılar değildi. Resulullah evvela dört rekat kılardı. Artık o rekatların güzelliğinden ve uzunluğundan sorma ! Sonra dört rekat daha kılardı. Bunların da güzelliğinden ve uzunluğundan sorma ! Sonra üç rekat - vitir - kılardı … )
BUHARİ : 4.C.1866.S - MÜSLİM:2.C. 738.N
( … Cabir İbn Abdullah r.a dan.Şöyle dedi : Resulullah s.a.v bize ramazanda sekiz rekat – teravih - sonra da vitr namazı kıldırdı …… )
TABERANİ. M.SAĞİR :
Teravih konusunda her ne kadar sekiz rekattan fazla kılındığını ifade eden rivayetler olsa da, bu rivayetler sağlıklı rivayetler değildir. Bu konuda daha geniş bilgi edinmek isteyenler ilgili kaynaklara bakabilirler.
KADİR GECESİ
Değerli kardeşlerim ! Ramazan ayında gafil olunmaması gereken zamanlardan birisi de,bu ayın son on günüdür. Çünkü bu ayın son on gününün tekli gecelerinin içerisinde bin ay’dan daha hayırlı bir gece vardır ki o da, kadir gecesidir.
Rabbimiz kerim kitabında bu gece ile alakalı şöyle buyurmaktadır :
إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ
“ Biz o - Kur’anı – kadir gecesinde indirdik. Kadir gecesinin ne olduğunu sen nereden bileceksin ? Kadir gecesi bin aydan daha hayırlıdır. Melekler ve ruh, o gece rablerinin izniyle her iş için iner de iner. Esenliktir o gece, ta tan yeri ağarıncaya kadar “
KADİR : 1.2.3.4.5.AY.
( …. Enes İbni Malik’ten gelen bir hadislerinde ise Allah resulü s.a.v şöyle buyurmaktadır : Bu aya girmiş bulunuyorsunuz.Unutmayın ki onda bin aydan daha hayırlı olan bir gece vardır. Bu geceden mahrum olan bir kimse hayrın tümünden de mahrum olmuş olur. Bu gecenin hayrından ancak saadetten payı olmayan kimse mahrum kalır. )
İBNİ MACE :
( … Ebu Hureyre r.a dan.Resulullah s.a.v şöyle buyurdular : “ …………. Her kim iman ederek ve ecrini de yalnız Allah dan umarak kadir gecesini ibadetle geçirirse geçmiş günahları mağfiret edilir “ )
BUHARİ :
( … Ebu Said r.a şöyle dedi : Peygamber s.a.v bize bir hutbe yaptı ve şöyle dedi : Bana kadir gecesi gösterildi ve sonra da o bana unutturuldu. Sizler kadir gecesini ramazanın son on gününün tekli gecelerinde arayınız …)
BUHARİ :
Kadir gecesinin kadrini kıymetini anlatan daha bir çok deliller mevcuttur. Biz bu kadarı ile iktifa ederek tekrar diyoruz ki ; Madem ki Ramazan ayı ve onun içerisindeki bin aydan daha hayılı olan kadir gecesi Allah’ın kullarına ihsan ettiği büyük bir lütuftur,öyleyse bunu fırsat bilmeli, o geceyi yakalamak için son on günü iyi değerlendirmeliyiz. Ve yine bu gecelerde Allah’a bol bol ibadet ederek, bizi bağışlaması için O’na yalvarmalıyız. Çünkü O’ndan başka ne sığınacak bir yerimiz var ve ne de gidecek bir kapımız var.
FİTRE ZEKATI
Ramazanı gece ve gündüzü ile ihya eden samimi Müslümanların bu ayın sonunda da fıtır zekatı ile kendilerini temizlemeleri gerekir. Çünkü fıtır zekatı, oruçluların ramazan içerisinde kullanmış oldukları lüzumsuz sözlerinden ve çirkin tavırlardan doğan günahları için onları temizleyen bir vesile kılınmıştır.
( … İbni Abbas r.a dan. O şöyle demiştir : Resulullah s.a.v fıtır zekatını, oruçlulara lüzumsuz sözden ve sövmekten temizleyici bir vesile ve fakirler için de bir yiyecek kıldı. Kim fıtır zekatını namazdan önce eda ederse, bu makbul bir zekat olur. Kim de namazdan sonra eda ederse,bu da sadakalardan bir sadaka olur. )
EBU DAVUD :
( … İbni Ömer r.a şöyle demiştir : Resulullah s.a.v fıtır zekatını Müslü-manlardan köle, hür, erkek, kadın, küçük, büyük üzerine hurmadan bir sa’ yahut arpadan bir sa’ olarak farz kıldı. Ve bu zekatın, insanların bayram namazına çıkmasından önce verilmesini de emretti. )
BUHARİ :
Fıtır zekatı, durumu iyi olan her müslümanın mutlaka yerine getirmesi gereken mali bir ibadettir. Bunu yerine getirme şekli ise arpa’dan, buğday’dan, hurma’dan, kuru üzüm’den veya yoğurt kurusu - yani lor, peynir - gibi yiyecek maddelerinden yaklaşık üç kilo olarak fakirlere verilmesidir. Mükellef, bu sayılan yiyecek maddelerinin hangisinden dilerse ondan fıtresini verebilir. Gaye fakirlere yardım amacı taşıdığı için, bu belirtilen gıda maddelerinin ücretlerini de vermekte bir sakınca olmaz. Allahu alem,
Rabbimiz bizlere, şuurlu ve basiretli bir şekilde daha nice ramazanlar ihya etmemizi nasip eylesin.
AMİN
TACUDDİN EL- BAYBURDİ