Hadis ilmi ve muhaddislerin fazileti hakkında pek çok hadis-i şerif varid olmuştur. Bunların en meşhurlarını zikredelim:

 

Zeyd b. Sabit radıyallahu anh’den: Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem buyurdu ki: “Bizden bir hadis işitip, işittiği şekilde tebliğ edinceye kadar ezberleyen kimseyi Allah güzelleştirsin. Fakih olmadığı halde fıkıh taşıyan nice kimseler vardır ki onu kendisinden daha fakih olana taşır.”1

 

Muaz b. Cebel radıyallahu anh’den: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki: “Sonradan gelen her bir neslin arasından bu ilmi adaletli olanları yüklenip taşır. Bunlar aşırı gidenlerin tahriflerini, batıl ehlinin hırsızlıklarını ve cahillerin yanlış tevillerini bertaraf ederler."2

 

Hatib el-Bağdadî, şöyle der: “Her ilmin, ehlince yerine getirilmesi gereken bir usulü, bir yolu, yöntemi, elde edilip kullanılması zorunlu bir takım aletleri bulunur. Buna rağmen kısa bir süre meşgul oldu diye yine her ilim dalının uzmanı ve hatta otoritesi olduğunu iddia eden, öyle görünmekten zevk alan bir hevesliler grubu da daima bulunagelmiştir. Üç gün hadis öğrenen, sonra da hadisçi olduğunu söyleyenler görülmüştür. Kendini bir şey zannedenlerin ortak tavırları boş bir gurur ve kibirdir. Hocaya saygısızlık, usullere uymamak, öğrencilere güçlük çıkarmak, özetle; olmaları ve yapmaları gerekenlerin tam tersini istemek onların tanıtıcı tavırlarıdır. Oysa ehl-i hadisin edep yönünden insanların en üstünü, tevazuu en yüksek, temizlik ve dindarlık açısından en olgun, kin ve öfkesi en hafif olmaları gerekir. Zira onlar Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’in ahlakî güzelliklerini ve yüce edebini, ehl-i beyt ve ashabından oluşan selefin yaşayışlarını, hadisçilerin usullerini, selefin hayat hikâyelerini ihtiva eden haberleri sürekli okumaktadırlar. Böyle olunca söz konusu meziyetlerin en güzel ve üstünlerini almaları, düşük ve yakışıksızlarından uzak kalmaları gerekir. Zira Sufyan b. Uyeyne şöyle der:

“En büyük ölçü Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’dir. Her şey O’na, O’nun ahlak ve yaşayışına arz olunur. Onlara uyum gösterenler hak, aykırı olanlar ise bâtıldır.”

İbn Sirin de şöyle der: “Selef, ilmi öğrendikleri gibi, ilim ehlinin usul ve yaşayışlarını da öğrenirlerdi.”

Ebu Zekeriya el-Anberi der ki: “Edebsiz ilim odunsuz ateş gibidir. İlimsiz edep ise cesetsiz ruh gibi dir. 3.

--------------------------------------------------------------------



 

1 Elbani Sahihu Suneni Ebi Davud (3108) Sahihu Suneni’t-Tirmizi (2139-2140) Sahihu Suneni

İbn Mace (2480)

2 İbnul Vezir el-Yemanî Ravzu’l-Basim (1/21-23) Elbani; Tahricu’l-Mişkat (1/82-83/248) 

3 Hatib el-Bağdadi, el-Cami Li Ahlaki’r-Ravi ve Adabi’s-Sami (1/1-13 arasından özetle)